Dag van de Mantelzorg: aandacht voor het onmisbare werk van de mantelzorger

Iedereen kent wel iemand die mantelzorger is of misschien bent u zelf wel mantelzorger en dat is niet zo gek, want Nederland telt momenteel 5 miljoen mantelzorgers. Dit zijn dus ongeveer 1 op de 3 mensen. De mantelzorgers in Nederland zijn onmisbaar, maar het is niet altijd even makkelijk om mantelzorg te verlenen. Op 10 november is het de Dag van de Mantelzorg, een initiatief van MantelzorgNL. Deze dag staan alle mantelzorgers in Nederland in de schijnwerpers. Niet alleen om alle mantelzorgers te bedanken voor hun inzet het afgelopen jaar, maar ook om te laten zien hoe belangrijk mantelzorg is.

Risico op overbelasting

Wanneer is iemand een mantelzorger? We leggen deze vraag voor aan mantelzorgmakelaar en mantelzorgcoach Willemijn Roest. “Om te beginnen is een mantelzorger iemand die op regelmatige basis iets doet voor een naaste die zorg behoeft. Het is geen keuze om mantelzorger te worden, het overkomt iemand en daarnaast is het vrijwillig en onbetaald werk. Vaak begint mantelzorg klein en wordt dat geleidelijk aan steeds groter. Mantelzorg loopt vaak naast een opleiding, werk en/of de zorg voor een gezin. Risico op overbelasting is hierbij groot.”

“Mensen onderschatten vaak hoeveel er bij mantelzorg komt kijken” zegt Aimee Heus-Braam, die zelf al langere tijd de gedeelde mantelzorg heeft over haar moeder. “Er wordt wel een en ander aan hulp aangeboden, vooral voor de partner, maar de zorg ligt ook bij de rest van het gezin. Je doet het er niet zomaar even bij. Denk aan de praktische zaken als huisvesting, financiële vraagstukken, afspraken op locatie, maar vergeet vooral de zorgen die er zijn om iemands gezondheid niet, en de impact van de achteruitgang die je van dichtbij meemaakt.”

Het risico is extra groot voor de groep die betaald werk combineert met mantelzorg. “1 op de 4 medewerkers heeft mantelzorgtaken naast zijn werk. In de zorg is dat zelfs 1 op de 3! Maar liefst 45% maakt dit niet bespreekbaar met de leidinggevende. Ze willen werk en privé gescheiden houden, hun collega’s er niet mee belasten of zijn bang voor een negatief effect op hun loopbaan.Toch gaat uiteindelijk de schoen wringen. 1 op de 5 medewerkers heeft moeite met de combinatie werk en zorg. 18% van het verzuim is mantelzorg gerelateerd en 9% voelt zich ernstig belast. Kortom, risico op uitval is groot. En dat wil je natuurlijk niet als werkgever.”

Hoe om te gaan met mantelzorgers

Welke tips zou Willemijn werkgevers willen geven om mantelzorgers beter te (onder)steunen? “Het drempelverlagend bespreekbaar maken van mantelzorg in een organisatie is extreem belangrijk. Dus informatievoorziening, begrip en ondersteuning van de medewerkers met intensieve zorgtaken thuis. Uit onderzoek blijkt dat een mantelzorger die er op z’n werk open over kan praten, zich minder belast voelt, productiever is en minder snel uitvalt. Vergeet niet dat een mantelzorger meestal juist wel wil blijven werken, om niet 24/7 in de mantelzorgsituatie te verblijven. De balans moet dus beter worden en de batterij van de mantelzorger moet niet leeglopen. Daar kan de mantelzorgmakelaar bij helpen, want de mantelzorger heeft vaak geen idee wat er mogelijk is om de balans te verbeteren. Er zijn namelijk opties: denk aan zorgverlof of respijtzorg.

Om overbelasting en het risico op uitval te verlagen, kan ook de werkgever een belangrijke rol spelen. Kristel Huijg, bedrijfsarts, bezocht de excelleersessie ‘Mantelzorg en werk’ van Immediator om meer kennis op te doen over dit onderwerp: “Verzuim heeft lang niet altijd een medische oorzaak, maar in het geval van mantelzorg kan juist ook overbelasting door de zorg voor een familielid fysiek en mentaal veel van een medewerker vragen. Door betrokkenheid te tonen en met elkaar in gesprek te blijven over de mogelijkheden en belastbaarheid van de medewerker kan uitval worden voorkomen. Het is belangrijk om een algehele organisatiecultuur te creëren waar medewerker en leidinggevende goed met elkaar in gesprek blijven. Arboprofessionals kunnen hierin ook adviseren.”

Wat is een mantelzorgmakelaar?

Enkele jaren geleden heeft Willemijn het roer omgegooid en maakte ze vanuit de fashion retail de overstap naar mantelzorgmakelaar. Wat doet een mantelzorgmakelaar eigenlijk? Willemijn legt uit: “Het zorglandschap is nogal ingewikkeld. Vaak weet men nog wel waar je bijvoorbeeld een traplift kunt aanvragen, maar heeft men geen idee wat er nog meer mogelijk is, hoe dat gefinancierd wordt en waar je dit moet aanvragen. De mantelzorgmakelaar kan hierbij ondersteunen. Het is eigenlijk een gids in het oerwoud van de zorg en de mantelzorgmakelaar is bekend met de wet- en regelgeving. Hierdoor kan deze goed meedenken over welke zorg het beste past in de betreffende situatie. De mantelzorgmakelaar brengt de mogelijkheden in kaart en legt alles in begrijpelijke taal uit, zodat iemand zelf keuzes kan maken. Dit kan op het gebied van zorg, welzijn, wonen, maar ook op het gebied van werk, financiën en onderwijs zijn. Zodoende helpt de mantelzorgmakelaar overzicht te creëren en indien gewenst regeltaken op te pakken en daardoor krijgt de mantelzorger overzicht en rust. En omdat de mantelzorgmakelaar ook kijkt hoe de mantelzorger goed voor zichzelf kan blijven zorgen, kan de mantelzorger het beter volhouden, ook op de lange termijn.”

De Dag van de Mantelzorg

Op 10 november is het weer de Dag van de Mantelzorg. Waarom is er een speciale dag voor in het leven geroepen? “Ieder jaar op 10 november geven we de mantelzorgers extra aandacht, want het is niet zo vanzelfsprekend wat ze doen. We zeggen wel dat ze ‘vrijwillig’ zorgen voor een ziek familielid of vriend bijvoorbeeld. Dat klinkt mooi, en ze doen het meestal ook vol liefde, maar ze rollen er vaak gewoon in. En dat maakt het niet minder pittig. Zonder de vele mantelzorgers zouden we in Nederland veel meer geld kwijt zijn aan de zorg. Qua capaciteit zou het al niet eens haalbaar zijn. Het is dus belangrijk dat we in Nederland hiervan bewust zijn en deze groep waardering geven voor deze inzet. En dat gebeurt op de Dag van de Mantelzorg.”

Immediator organiseert op regelmatige basis excelleersessies voor (bedrijfs)artsen, taakgedelegeerden en verzuimcoaches over mantelzorg, maar ook over andere actuele onderwerpen zoals generaties op de werkvloer of verslaving en werk. Naast de inhoudelijke sessies is er ook ruimte om kennis en ervaringen met professionals uit hetzelfde werkveld uit te wisselen. Ga naar onze website om te zien welke excelleersessies er binnenkort plaatsvinden.